Selçuk Üniversitesi Yayınları

MAINSTREAMING INDONESIAN ISLAM

Achmad Uzair FAUZAN — 2024-12-30

The book Mainstreaming Indonesian Islam: Navigating Culture and Media in a Complex Society explores the multifaceted nature of Indonesian society, emphasizing the interplay between local culture, Islamic values, and modernity. The chapters highlight Indonesia's cultural diversity and the transformative role of media as a platform for unity, identity, and social change. A recurring theme is the necessity of media literacy to counter misinformation, foster critical engagement, and promote responsible reporting. This is especially evident in essays by Bono Setyo and Lelita Azaria Rahmadiva, which address media’s influence on radicalism and the COVID-19 infodemic.

The book also examines social challenges of the digital age, such as social media addiction and its impact on relationships, discussed by Suzanna Alivia Putri et al. They emphasize the need for balanced digital usage to preserve social and emotional well-being. Other chapters, such as those by Fitriani Jamaluddin et al., focus on communal intellectual property, stressing the importance of legal frameworks and grassroots education to protect cultural assets and promote equitable economic growth.

Environmental issues and policy integration are explored by Hastangka et al., who advocate incorporating ecological values into Islamic education to raise environmental awareness. Fajrul Ilmy Darussalam discusses the critical need for medical waste management in post-pandemic Indonesia, highlighting the role of infrastructure and public collaboration.

The dynamics of millennial voters, analyzed by Wahyu Kuncoro, reveal a shift toward pragmatic and rational decision-making influenced by education and digital engagement. The challenges faced by Indonesian migrant workers, addressed by Qorir Yunia Sari, underline the need for comprehensive protections and welfare improvements.

Cultural phenomena such as religious education and K-pop celebrity worship are explored by Rina Sari Kusuma, illustrating the intersection of global pop culture with local religious norms. Meanwhile, Ryan Achmad Basir’s study of the Ba’alawi diaspora showcases their contributions to Islam’s development and Indonesia-Yemen relations. Religious tourism across ASEAN countries, discussed by Muryanti et al., highlights its economic and cultural potential, while Erwan Baharudin et al. recontextualize the kris as a cultural and spiritual symbol within santri communities.

In sum, this collection provides deep insights into Indonesia’s ability to harmonize its cultural and religious heritage with modernity, presenting a model for inclusive and sustainable societal development amidst globalization.

Innovative Approaches in Applied Engineering Fields

Nurettin DOĞAN — 2024-12-30

Mühendislik bilimleri, hızla değişen teknolojik gelişmelere ve ortaya çıkan zorluklara sürekli olarak uyum sağlıyor ve insan refahını artıran çözümler sunmaya çalışıyor. Bu bağlamda, mühendislik disiplinlerinin bir araya gelmesi, karmaşık sorunları yenilikçi yaklaşımlarla çözmeye önemli ölçüde katkıda bulunuyor. Uygulamalı Mühendislik Alanlarında Yenilikçi Yaklaşımlar, uygulamalı mühendislik alanlarındaki en son gelişmeleri, teorik çerçeveleri ve pratik uygulamaları sunmayı amaçlıyor. Alanında uzman ve araştırmacılar tarafından hazırlanan bu kapsamlı çalışma, mühendisliğin çok disiplinli doğasını vurguluyor.

Bu kitap, dört ana bölüm altında kategorize edilen çeşitli çalışmaları kapsıyor: Hesaplamalı Mühendislikte Yapay Zeka, Optimizasyon ve Veri Analitiği Üzerine Yeni Perspektifler, yapay zeka ve veri analitiğinin uygulamalarını incelerken, Modern Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinde Öncü Perspektifler, modern elektrik ve elektronik mühendisliğine yenilikçi bakış açıları sağlıyor. Ek olarak, İleri Malzemeler, İletişim Protokolleri ve Robotik Uygulamalarda Yenilikçi Çalışmalar, ileri malzemeler, iletişim protokolleri ve robotik uygulamalar hakkında çığır açan araştırmalar sunar ve İnşaat Projelerinde Maliyet Verimliliği ve Program Tahmin Edilebilirliği, inşaat projelerinde maliyet verimliliği ve program yönetimine odaklanır.

MAINSTREAMING INDONESIAN ISLAM

Erhan TECİM — 2024-12-30

The second book chapter in this series, titled Mainstreaming Indonesian Islam: Family, Youth, Wellbeing, and the Path to Social Transformation, presents a rich body of research and observations that broadly discuss the dynamics of Indonesian Muslim society. Indonesia, as both a case study and an example, offers valuable lessons about the relationship between religion and social life, covering aspects such as family, well-being, and its interaction with the state. This series provides profound insights into how Islam in Indonesia adapts to contemporary social and cultural developments. For instance, Sophia Rose Arjana, a scholar from Western Kentucky University in the USA, thoughtfully explores the themes of postcolonialism and remembrance in the study of Islam. Many other authors contribute various cases and perspectives on Indonesian Islam, examining its uniqueness to foster new discourses among Muslim societies worldwide. By investigating direct experiences and interactions with Muslim communities, the authors illustrate examples of practical Islamic values within a global framework. The chapters demonstrate how social transformation can occur within the context of religious and cultural diversity in Indonesia, offering a model for other Muslim countries in managing the relationship between religion, society, and the state. Thus, this series is a significant contribution to contemporary Muslim academia.

Gastronomide Yeni Eğilimler ve Beslenme Kültürü

Kadriye Alev AKMEŞE — 2024-08-30

Gastronomi; toplumların kültürel yapıları, inanışları, içinde yaşadıkları coğrafyanın özellikleri ve diğer toplumlarla etkileşimleri gibi pek çok değişkenden etkilenerek ortaya çıkan deneyimsel ve dinamik bir süreçtir. Günümüzde gastronomi, yalnızca yöresel çerçevede beslenme ihtiyacının giderilmesinde ortaya konulan ürünleri değil, farklı lezzetler üretme ve deneyimlemeyi, kültürler arası etkileşimi ve yeni beslenme eğilimlerini de ifade etmektedir.

Dijitalleşme ve sosyal medyanın da etkisi ile artan kültürlerarası etkileşim, beslenme eğilimleri ve gastronomi cephesinde yenilikleri beraberinde getirmektedir. Bu kitap, gastronomiye etki eden unsurları ve ortaya çıkan güncel beslenme eğilimlerini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Bu çalışmada gastronomik yapı, etkilendiği alanlar ve eğilimleri olmak üzere iki ayrı kapsamda ele alınmıştır. İlk dört bölümde, gastronomik yapının nelerden etkilenerek şekillendiği açıklarken kalan dokuz bölümde gastronomik ve toplumsal yapı neticesinde ortaya çıkan güncel beslenme eğilimleri açıklanmaktadır.

Birinci bölümde insanlık tarihi boyunca toplumların yaşam biçimlerine etki eden inanışların gastronomik yapıya olan etkileri, Dr. Öğr. Üyesi Yüksel GÜRSOY tarafından incelenmiştir.

İkinci bölümde Doç. Dr. Kadriye Alev AKMEŞE ve Öğr. Gör. Dr. Ferhat ÖZCAN tarafından coğrafi koşulların beslenme üzerindeki etkisi, Türkiye’nin coğrafi bölgeleri üzerinden detaylandırılarak açıklanmıştır.

Üçüncü bölümde çağımızın önemli konularından olan ve gastronomik eğilimleri de etkileyen sürdürülebilir turizm konusu ve beslenmeye etkileri, Doç. Dr. Halil AKMEŞE ve Doç. Dr. Sercan ARAS tarafından kaleme alınmıştır.

Sürdürülebilirlik noktasında önemli konulardan birisi olan ve gastronomik sürdürülebilirlik için önem arz eden atık yönetimi, dördüncü bölümde Dr. Öğr. Üyesi Engin TENGİLİMOĞLU tarafından kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır.

Beşinci bölümde özellikle çölyak hastalığı ile bilinen, glüten intoleransı olarak ifade edilebilen beslenme hassasiyetinin ve glütensiz beslenmenin detaylı açıklaması Öğr. Gör. Ercan POLAT tarafından yapılmıştır.

Altıncı bölümde, inanışlar neticesinde ortaya çıktığı düşünülen ve günümüzde sağlıklı beslenme için pek çok kişi tarafından tercih edilen vegan ve vejetaryen beslenme eğilimleri, Dr. Öğr. Üyesi Serpil Kaya tarafından kaleme alınmıştır.

Yedinci bölümde, günümüzde sağlıklı beslenme noktasında doğala dönüşü ifade etmek için kullanılan, taş devri beslenme olarak da ifade edilen paleo beslenme ve aşırı tüketim ve israfa tepki olarak ortaya çıkan freeganizm beslenme eğilimleri Doç. Dr. Yener OĞAN ve bilim uzmanı Halime KILINÇ tarafından açıklanmıştır.

Sekizinci bölümde sağlıklı beslenme için besinlerin değerlerini korumasının önemine dikkat çeken raw food ve frutaryen beslenme eğilimleri Doç. Dr. Alper ATEŞ, Öğr. Gör. Dr. Halil SUNAR ve bilim uzmanı Senem OK tarafından kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır.

Dokuzuncu bölümde, teknolojik gelişmeler ışığında ortaya çıkan ve son on yılda uzay seyahatleri ile özellikle dikkat çeken uzay beslenmesi, yiyecekleri ve astronot beslenmenin kapsamı Dr. Öğr. Üyesi Gülşah Güneş ŞAHİN tarafından kaleme alınmıştır.

Önemli bir sağlık sorunu olan epilepsi tedavisinde başarı sağlamak için geliştirilen ketojenik diyet ve vegan ve vejetaryen beslenme eğilimlerine sağlıklı bir alternatif olarak ortaya çıkan pesketaryen beslenme eğilimleri, Öğr. Gör. Enes GÜNDOĞDU tarafından onuncu bölümde detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

On birinci bölümde çağımızda sıklıkla rastlanan önemli ve kronik sağlık problemlerinden olan diyabet ve haşimato hastalarına yönelik beslenme içerikleri, diyabetik ve haşimato beslenme eğilimleri başlığı altında Dr. Öğr. Üyesi Nesrin TUNCAY ve Öğr. Gör. Furkan TİRALİ tarafından anlatılmıştır.

Son yıllarda sağlıklı beslenmede dikkat çeken, bireylerin kendilerini tanıyarak beslenme düzeni oluşturmalarını ifade eden vücut tipine ve kan gruplarına göre beslenme türleri, Dr. Öğr. Üyesi Ali ILGAZ ve Öğr. Gör. Özlem YILDIRIM tarafından on ikinci bölümde kaleme alınmıştır.

Son bölüm olan on üçüncü bölümde ise besinlerden daha fazla fayda sağlanmasını hedefleyen fonksiyonel beslenme ve gıda tüketiminin çevre üzerindeki etkisini minimuma indirmeyi amaçlayan klimataryen beslenme eğilimleri, Öğr. Gör. Oğuzhan TINMAZ tarafından kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır.

Gastronomi ve beslenme kültürlerinin etki alanlarının, evrimleşme sürecinin ve güncel eğilimlerin incelenerek açıklandığı bu çalışma, alanlarında uzman akademisyenler tarafından kaleme alınmıştır. Kitapta yer alan bölümlerin yazarları, kendi bölümlerine ait her türlü bilimsel, etik ve yasal sorumluluğu üstlenmişlerdir.

Gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan öğrencilere ve sağlıklı beslenme ile ilgilenen bireylere yol gösterecek olan bu eserde emeği geçen tüm kıymetli akademisyenlerimize ve destekleri ile onları yalnız bırakmayan ailelerine, çalışmanın her aşamasında alana katkı sunmak için desteğini esirgemeyen Selçuk Üniversitesi Yönetimine ve Selçuk Üniversitesi Yayınevi yayın kuruluna, çalışmanın tasarım sürecinde özveri ile destek sunan Selçuk Üniversitesi Kurumsal İletişim Koordinatör Yardımcısı Zeynep GÖKTAŞ’a ve Beyşehir Ali Akkanat Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Öğrencisi Şevval Zeynep AYHAN’a teşekkür ederiz.

Son olarak bu çalışmayı, Cumhuriyetimizin kurucusu olan Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ve çok kıymetli silah arkadaşlarına ithaf ediyoruz.

Klinik Nöroloji

Fettah Eren — 2024-07-30

Nöroloji 21. Yüzyılın “Beyin Yüzyılı” olarak kabul edildiği çağımızda en önemli ve gelecek vadeden bilim dallarından biridir. Beynin gizemi, sinir siteminin fizyolojisi ve patolojisi giderek artan büyük iş birlikleri daha etkin ve hızlı bir şekilde çözülmektedir. Bilim alanındaki bu parlak çağı yanı sıra nöroloji, toplumda en yaygın hastalıklardan olan nörolojik hastalıkların önlenmesi, tanı ve tedavisi alanında da giderek daha fazla önem kazanmaktadır ve bireylerin yaşam kalitelerinin iyileştirilmesinde olduğu kadar sağlık bütçelerinde de büyük yer almaktadır. Tıp eğitimi içinde yer olan nöroloji eğitimi de iyi bir hekim yetiştirmesinde temel alanlardandır. Yaygın nörolojik hastalıkların mekanizmaları, tanı ve tedavileri nöroloji mezuniyet öncesi tıp eğitiminin temelini oluşturmaktadır. Bu eğitim müfredatı içinde iletişim, anamnez alma, semptom ve muayene bilgisi, hastalık mekanizmaları, tanı yöntemleri, korunma ve tedavi yaklaşımı kadar, toplumsal yaklaşım, sağlık savunuculuğu da yer almaktadır.

Nöroloji AD öğretim üyeleri ve araştırma görevlileri olarak hazırladığımız bu ders kitabının tamamlanmasında uzmanlık alanlarının birikimini ortaya koyan değerli öğretim üyelerimize ve özellikle nörolojik sistemlerin mekanizmasının anlaşılması ile ilgili katkıları için sevgili araştırma görevlisi yazarlarımıza çok teşekkür ediyor, çabalarını kutluyorum. Bu ders kitabımızın, öğrencilerimize nöroloji alanını sevdirmesini umuyor, öğrencilerimizin öğrendikleri her bilginin izini sürerek, nörolojik hastalıklar konusunda donanımlı hekimler olmalarında katkı sağlayabilmesini diliyorum.

Tevşîhu'l-Letâ'if

Enes Yıldız — 2024-02-16

Tevşîhu’l-Letâ’if

Okumakta olduğunuz bu eser, klasik Türk edebiyatı manzum nasihatnâme geleneğinin önemli bir halkasını oluşturmaktadır. Tevşîhu’l-Letâ’if adlı bu mesnevi, XVII. yüzyıl divan şairlerinden Şeyh Ahmed Nûşî tarafından kaleme alınmıştır. Kaynaklarda Nûşî’nin hayatı hakkındaki bilgiler sınırlıdır. Doğumu ve ölümü hakkında elimizde kesin bilgi bulunmayan Ahmed Nûşî Efendi, Tireli Ayşî Efendi’nin oğludur. Dönemin âlimlerinden Abdülaziz Efendi’den dersler alan Nûşî’nin eserlerinden Tevşîhu’l-Letâ’if, El-Kasîdetü’n-Nûşiyye ve bir kısım şiirleri elimizde bulunmaktadır.

Tevşîhu’l-Letâ’if adlı bu önemli nasihatnâme üzerine çalışma fikri, Medine Ârif Hikmet Kütüphanesindeki araştırmalarımız sırasında hâsıl oldu. XVII. yüzyıl divan şairlerinden Remzî’nin Fehmînâme’sini neşre hazırlarken Tevşîhu’l-Letâ’if’i tevafuk eseri gördük. Literatür taraması sonucunda Nûşî ve Tevşîhu’l-Letâ’if üzerine hiçbir bilimsel çalışma yapılmadığına şahit olduk. Bugüne kadar ihmal edilmiş ve gün yüzüne çıkmamış bu önemli manzum nasihatnâmenin her yönüyle araştırılmaya muhtaç olduğu kanaatiyle mesnevi üzerine çalışmaya başladık ve çalışmalarımızın sonunda bu eser ortaya çıktı.

Tevşîhu’l-Letâ’if ile ilgili bu kitap, üç bölümden oluşmaktadır: Çalışmanın ilk bölümünde XVII. yüzyıl divan şairlerinden Şeyh Ahmed Nûşî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri tanıtılmıştır. Tezkireler başta olmak üzere diğer biyografik kaynaklarda şair veya mesnevisi hakkında çok az bilgiye ulaşılmıştır. Bu nedenle Şeyh Ahmed Nûşî’nin hayatı ve edebî kişiliği hakkındaki bilgi ve değerlendirmelerin çoğunluğu Tevşîhu’l-Letâ’if’ten yola çıkılarak ortaya konmuştur.

İkinci bölümde söz konusu mesnevi; biçim, içerik, dil ve üslup özellikleri bakımından incelenmiştir. “Tevşîhu’l-Letâ’if’in Şekil Özellikleri” başlığı altında “nazım şekli, mesnevinin adı, şairin mahlası, eserin yazılış tarihi, bölüm ve başlıklar, beyit sayısı, kafiye, redif ve vezin” üzerinde durulmuş ve tanık beyitler verilerek mesnevinin şekil özellikleri ortaya konmuştur. Tevşîhu’l-Letâ’if’in muhteva özellikleri ise eserdeki konu sıralarına göre tek tek incelenmiştir. Nûşî bu eserinde nasihatlerini okuyucuya aktarırken dîbâce bölümünde de belirttiği gibi önemli ve etkili bir yol izlemiştir. Şair, mesnevinin dîbâce bölümünde şöyle der: “… bir makâle iki hikâye eyleyüp Tevşîhu’l-Letâ’if nâm virilmişdür.” Görüldüğü gibi Nûşî, mesnevisinde önce bir konuyu işler ardından konu ile ilgili iki hikâye anlatır. Kıssadan hisse aldırmak yani ilgili konuya uygun iki temsil vermek suretiyle nasihatleri okuyucuların daha rahat anlamaları sağlanmıştır. Ayrıca Nûşî, makâle ve hikâyelerden sonra birkaç beyitle kendi nefsine seslenir ve bölümde işlenen mevzu ile ilgili kendine nasihat eder ve dualarını sıralar. Divan edebiyatı mesnevi geleneğine uygun bir şekilde tertip edilen Tevşîhu’l-Letâ’if’in asıl bölümünde şairin “makâle” olarak adlandırdığı şu on konu işlenir:“Aşk-ı hakîkî, gurur, ilim ve cehalet, adalet, dünyanın faniliği, seher vakti uyanık olmak, ihlas, sabır, sebat ve Hz. Muhammed yolunda fedakârlık, Allah’a niyaz ve dua.” Nasihat edilen her makâleden sonra ise “hikâye” adı verilen bölümlerde yirmi olay/vakıa/hikâye anlatılır. Tevşîhu’l-Letâ’if’in muhteva özellikleri başlığında mesnevi tertibine bağlı kalınarak başlık başlık incelenmiş ve hikâyelerin özeti verilmiştir. Bu bölümün sonunda mesnevinin dil ve üslup özelliklerini de bulmak mümkündür. Eserin şekil, muhteva, dil ve üslup incelemeleriyle ilgili bulgu ve ileri sürülen görüşler tanık beyitlerle ortaya koyulmaya çalışılmış ve alınan örnek beyitlerin sıra numarası da parantez içerisinde verilmiştir.

Çalışmanın üçüncü bölümünde Tevşîhu’l-Letâ’if’in metni ortaya konmuştur. Metin, Tevşîhu’l-Letâ’if’in ulaşabildiğimiz üç nüshası üzerinden kurulmuştur. Bu nüshalardan birisi Medine Ârif Hikmet Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümü, 26/811 arşiv numarasında, ikincisi İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümü, NEKTY 01868 arşiv numarasında ve üçüncüsü Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi, 00118 arşiv numarasında kayıtlıdır. Şunu belirtmek isteriz ki tenkitli metni ortaya koyarken bazı problemlerle karşılaştık. Bu nedenle eserden veya bizden kaynaklı yanlış ve eksikliklerin olacağı muhakkak ve tabiîdir. Eksiklik ve kusurlar noktasında yapılacak eleştiri, metin kısmında teklif edilecek farklı okuma öneri ve uyarıların çalışmamıza ve bize katkı sağlayacağını belirtmek isteriz. Temennimiz Tevşîhu’l-Letâ’if’in yeni nüsha veya nüshalarının bulunmasıyla en kâmil metnin ortaya çıkmasıdır.

Mesnevî'nin Türkçe Şerhleri

Ziya Avşar — 2023-12-11

Şerhler bir ilim dalında meşhur olmuş genellikle muhtasar metinler üzerine kaleme alınan, bunlardaki kapalı ifadelerin açıklandığı, eksik bırakılan hususların tamamlandığı, hatalara işaret edildiği ve örneklerin çoğaltıldığı eserlerdir. Ancak bazı hacimli eserler hakkında da önemleri, kapalı veya anlaşılmayan kısımlarının bulunması dolayısıyla şerhler yazılmıştır. Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî tarafından kaleme alınan Mesnevî, anlam derinliği taşıması sebebiyle geniş bir zaman diliminde birçok tercüme ve şerh çalışmasına konu olmuştur. Mesnevî, hem irfanî hem de edebî sahayı etkileyen ve etkilemeye devam eden bir eserdir.

Bu sebeple Mesnevî’yi anlamak ve anlatmak için bu esere pek çok kişi tarafından tercüme ve şerh yazılmıştır. Mesnevî’nin bütün ciltleri şerh edildiği gibi çift ve tek ciltleri de şerh edilmiştir.Mesnevî’nin ilk on sekiz beytine veya seçme beyitlerine yapılan şerhler de bulunmaktadır. Türk edebiyatı tarihinde Mesnevî şerhleri içinde oldukça kıymetli eserler yer almaktadır. Bu şerhler içinde Türkçe şerhler olduğu gibi Farsça olanlar da vardır. Mesnevî’nin tamamı için yazılan ilk Türkçe şerh, Şem’î Şem’ullâh’ın kaleme aldığı Şerh-i Mesnevî’dir. Bu şerhten sonra da pek çok şerh kaleme alınmıştır ve alınmaya devam etmektedir.

Dünyada ve Türkiye’de Mesnevî üzerine sayısız eser kaleme alınmış olsa da son yıllarda Mevlâna ve Mesnevî üzerine yapılan akademik çalışmalar artmıştır. Mesnevî üzerine aynı konuda ama farklı yıllarda araştırmalar yapılsa da bunlar, yeni bilgilerin ortaya çıkması sonucu önceden yapılan çalışmalardaki bilgilerin tashih edilmesi için gereklidir. Okumakta olduğunuz bukitap, 2023 yılının Cumhurbaşkanlığı tarafından Mevlâna Yılı olarak ilan edilmesi ve Hz. Mevlâna’nın 750. vuslat yılı olması hasebiyle değerli araştırmacıların katkılarıyla hazırlanmıştır. Ayrıca Mesnevî’nin Türkçe şerhleriyle ilgili yeni bilgilerin ortaya çıkması, yeni şerhlerin çalışılmış veya çalışılmakta olması da bu kitabın hazırlanmasına vesile olmuştur.

Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri adlı bu kitap; “Mesnevî’nin Türkçe Şerhlerinin Genel Değerlendirmesi”,“Mesnevî’nin Manzum /Mensur Türkçe Şerhleri”adlı iki bölüm ve “Yazarların Öz Geçmişleri”başlıklı ek kısımdan oluşmaktadır. Kitabın ilk bölümü, Ziya Avşar ve Betül Zeybek tarafından hazırlanan makaleden oluşmaktadır, ikinci bölümde ise başlangıçtan günümüze Mesnevî şerhleri hakkında bilgi bulunmaktadır. İkinci bölümden sonra bu kitaba yazılarıyla katkı sunan kıymetli yazarların öz geçmişleri yer almaktadır. Çalışmamızda değerli araştırmacıların makalelerinde ele aldıkları konular, kronolojik olarak sıralanmıştır. Araştırmacılar, kendi makalelerinde dil ve imla kullanımları konusunda serbest olup kullandıkları kaynaklar, makalelerinin sonunda yer almıştır. Bu kitabın Mesnevî çalışmalarına katkı sunmasını umuyor, yazılarıyla kitaba katkı sunan tüm araştırmacılara teşekkür ediyoruz.

Alman Vakıfları ve Dış Politika “Tarihi, Etkisi ve Gücü”

Metin Aksoy — 2023-07-01

Eski güç dengeleri ile ağırlık merkezlerinin yok olduğu ve dünya politikasının yeniden yapılanma sürecine girdiği soğuk savaş sonrası dönemi tanımlayan önemli değişimlerden biri, uluslararası politikadaki konuların ve aktörlerin sayısının artmasıdır. İnsan haklarından çevre sorunlarına, kimlikten göçe, terörizmden insani güvenliğe kadar uluslararası politika konularındaki artışa benzer olarak insan hakları örgütlerinden çevre örgütlerine yerel topluluklardan çok uluslu şirketlere kadar çeşitli yeni aktörler ortaya çıkmıştır. Geniş sorunlar ve çıkar alanları çerçevesinde örgütlenen yeni aktörler, uluslararası politikada karar alma ve alınan kararların icrası başta olmak üzere pek çok alanda faaliyette bulunmaktadır. Bahse konu olan durum nedeniyle günümüzde bir devletin dış politikasını devletler arasında tek yönlü ve tek aktörlü kapalı bir süreç olduğu anlayışından hareket ederek açıklamak zorlaşmaktadır. Zira küreselleşme ile birlikte politika, ekonomi, kültür, sanat, iletişim ve ulaşım alanlarında toplumların birbiriyle etkileşimler artmış ve bu nedenle toplumlar daha fazla birbirlerini etkiler ve birbirlerinden etkilenir hâle gelmiştir. Yaşanan değişimler neticesinde artık dış politika toplumdan topluma yatay ilişkileri de içeren çok aktörlü, çok yönlü ve karmaşık ağ yapılı bir sürece dönüşmüştür. Bu süreçte sosyal medya üzerinden icra edilen propaganda araçlarına erişim kolaylaşmış ve söz konusu araçların etkinliği artmıştır. Modern dönemde meydana gelen bu değişim, yumuşak güç araçlarının etkinliğinin ve verimliliğinin artmasını beraberinde getirmiştir.

Söz konusu yumuşak güç araçları arasında yer alan sivil toplum kuruluşları (STK), ulusal sınırlar ötesinde iletişim araçlarından yararlanarak devletlere ve iş adamlarına doğrudan baskı yapabilmekte ve ifade edilen aktörlerin politikalarını değiştirmelerini isteyebilmektedir. Bununla birlikte STK’lar devletlerin ve şirketlerin politikalarını kendi amaçları çerçevesinde kamuoyunu dolaylı yoldan etkileyerek değiştirebilmektedir. Bu minvalde gelişmiş ülkelerin STK’ları gelişmekte olan ülkelerin içişlerine karışma aracı olarak kullandıklarına yönelik varsayımlar bulunmaktadır. STK’ların faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gelişmiş ülkelerin ve çok uluslu şirketlerin yapacağı yardımlara ihtiyaç duymaları sözü edilen varsayımlara dayanak oluşturmaktadır. Alman vakıfları üzerinden düşünüldüğünde Almanya’nın vakıflara ciddi miktarda fon sağlamasının bu varsayımları doğruladığı ifade edilebilir.

Almanya 1949 yılında yeniden kurulmasının ardından, daha önce icra ettiği “Realpolitik” yaklaşımını terk etmiş ve bir daha asla saldırı savaşında güç kullanmama iddiası temelinde “Zivilmacht” (sivil güç) kavramıyla ifade edilen bir dış politika çizgisiyle uluslararası politikada yer edinmiştir. Başka bir ifadeyle, devletler arasında gerçek anlamda işbirliğini mümkün görmeyen Realpolitik yaklaşımını bir kenara bırakan Almanya, Zivilmacht yaklaşımıyla dış politikasında demokratik devletlerle işbirliğini ve uluslararası düzeyde uluslararası örgütlerle birlikte hareket etmeyi öncelemektedir. İfade edilen dış politika anlayışındaki değişim, siyasi parti bağlantılı vakıfların veya kişisel kuruluşların şekillendirici güç olarak hareket etmelerini amaçlayarak çeşitli coğrafyalarda etkinliklerini artırma çabasını beraberinde getirmiştir. Öyle ki, günümüzde Alman vakıfları politikacılarla temas kurma ve kamuoyunu yönlendirme yeteneklerini kullanarak Alman hükümetinin dış politika tercihlerini etkileyebilirken, Alman hükümeti ise dış politikasını icra ederken ulusal sınırlar dışında faaliyet gösteren Alman vakıflarıyla dirsek temasında bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ulusal sınırlar ötesinde yürüttüğü faaliyetleri ve uluslararası aktörlerle ilişkileri, Alman vakıflarının uluslararası politikada birer aktör olduklarını meydana çıkarırken güç kullanmama, barışın korunması, demokrasinin yaygınlaşması ve ekonomik iş birliklerinin oluşturulması gibi ana hatlarına sahip Almanya dış politikasının icra edilmesinde Alman hükümetinin partnerleri olduğunu göstermektedir. Bu çerçevede 2000’li yılların başından itibaren siyasi parti bağlantılı vakıfların fonlarındaki artışa bağıtlı olarak Almanya’nınkru dış politikasında oynadığı rol de önem kazanmaktadır. Öte yandan Alman vakıfları Almanya’nın siyasi değerlerinin ve kültürel özelliklerinin ulusal sınırlar ötesinde yayılmasını sağlayarak Almanya’nın yumuşak gücüne katkı sunarken bulundukları ülke politikalarıyla çıkar çatışması yaşanmasına sebebiyet verebilmektedir.

Bu doğrultuda, her ülkede farklı önceliklere ve faaliyetlere sahip olan Alman vakıfları çalışmalarında bulundukları ülkelerin hassasiyetlerine göz önünde bulundurmadıklarıyla ilgili tartışma konusu olmaktadır. Yaşanan tartışmaların bir kısmı sadece kamuoyu düzeyinde kalırken diğer bir kısmı mahkemelere yansımıştır. Nitekim tarihsel miras nedeniyle Orta Doğu politikalarında İsrail perspektifli siyaset üretme kilitlenmişliğini aşmak isteyen Almanya, vakıflar sayesinde bölgede yumuşak gücünü arttırmaya çalışmaktadır. Ancak İsrail’de Alman vakıflarının yerel vakıflara sağladığı fonlar tartışma konusu olmuştur. İsrail’e benzer şekilde darbe yönetimi öncesinde Mısır’da Alman vakıflarının faaliyetleri kamuoyunu rahatsız edecek düzeylere ulaşmış ve illegal dış finansman hususundaki tartışmalar mahkemelere taşınmıştır. Mısır’a ek olarak tarihsel süreçte sorunlu ilişkileri bulunan Rusya ve Almanya ortak güç mücadelesinin bulunduğu alanlarda karşı karşıya gelmektedir. Bu çerçevede Putin iktidarları döneminde tartışma konusu olan Alman vakıflarına yönelik polis baskınları ve mahkeme süreçleri yaşanmıştır. İsrail, Mısır ve Rusya dışında Alman vakıflarının yürüttüğü çalışmaların bulundukları ülkenin hassasiyetlerini dikkate almadığı için kamuoyunda tartışma konusu hâline geldiği bir diğer ülke ise Türkiye’dir.

Alman vakıflarının bir tartışma konusu olduğu ülkeler, vakıflara karşı attıkları her adımda Alman hükümetini ve kamuoyunu karşılarında bulmaktadır. Söz konusu desteğin temel nedeni vakıfların yürüttüğü çalışmaların Alman ulusal çıkarları tarafından şekillenmesidir. Bu noktada vurgulanması gereken Alman vakıflarının faaliyetlerini yürüttüğü ülkenin hassasiyetlerine dikkat etmediği sürece geçmişte olduğu gibi gelecekte de tartışmaların merkezinde olacağıdır. Tüm bu noktalardan hareketle çalışma tarihsel kaygılar nedeniyle sert güç unsurlarını kullanmaktan çekinen Almanya’nın dış politikasının vakıflar çerçevesinde irdelenmesine odaklanmıştır.

Prof. Dr. Salim Koca Armağanı

Prof. Dr. Mehmet Ali Hacıgökmen — 2022-12-01

Prof. Dr. Salim Koca’yı Anarken Türk Kültür Tarihi ve Selçuklu Tarihi ve Medeniyeti alanlarında önemli çalışmalar yapan ve kıymetli eserler veren Prof. Dr. Salim Koca, 1952 yılında Beyşehir’in eski adı Salur olan Yeşildağ kasabasında doğdu. Doğduğu köyün bir Oğuz ismi olmasından her zaman övünçle bahsederdi. Bu yönüyle hocası Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen’e çok benzerdi. Salim Hocanın, Lisans veya Yüksek Lisans öğrencilerinden biri olmadım. Hoca ile tanışmam Türk Tarih Kurumu’nda çalıştığım sırada Merhum Mehmet Altay Köymen hocam sayesinde oldu ve sonrasında kendisiyle sık sık görüştük. Özellikle Konya’da yaptığımız programlara katıldı. Tüm davetlerimize icabet etti. Selçuklu Araştırmaları Merkezi’nin Enstitü olma sürecinde destekleriyle her zaman yanımızda oldu. Selçuklu Araştırmaları Dergisi’nin bugünkü seviyesine gelmesinde yazdığı makaleler ile katkıda bulundu.

Salim Koca Armağan kitabına yazılarıyla katkı sağlayan meslektaşlarım Prof. Dr. Ayşe Dudu Kuşçu, Prof. Dr. Gülay Öğün Bezer, Prof. Dr. İlhami Durmuş Prof. Dr. İlyas Gökhan, Prof. Dr. Lütfi Gürkan Gökçek, Prof. Dr. M. Hanefi Palabıyık, Prof. Dr. Nevzat Topal, Doç. Dr. Kürşat Koçak, Doç. Dr. Sefer Solmaz, Dr. Öğr. Üyesi Emine Uyumaz, Dr. Öğr. Üyesi Nilay Ağırnaslı, Dr. Öğr. Üyesi Kubilay Atik, Dr. Öğr. Üyesi Abdürrahim Tufantoz, Dr. Bahtiyar Murat Aras, Arş. Gör. Hatice Aksoy, Selma Dülgeroğlu, Oğuzhan Abacı ve Makbule Dilan Çetin’e teşekkürü bir borç bilirim.

Selçuklu Tarihi ve Tarihçiliğinin Temel Meseleleri

Emekli Prof. Dr. Tuncer Baykara — 2019-12-25

Türkiye’de, XIX. yüzyılın sonunda başlayan modern metotlarla Türk tarihini bir bütün halinde ele almak düşüncesiyle başlayan çalışmalar, cumhuriyet döneminde hızlanarak devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde Prof. Dr. Fuad Köprülü ile başlayan Selçuklu Tarihçiliği çalışmaları Prof. Dr. Zeki Veli Togan, Prof. Dr. M. H. Yinanç ile devam etmiştir. Bu çalışmalar bir bütün olarak Prof. Dr. Osman Turan, Prof. Dr. M. Altay Köymen, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu ile bir seviyeye gelir. Bu büyük alimlerin çalışmaları ile artık bir bütünün parçaları birleşmiş olsa da günümüze kadar birçok çalışmalar, aradaki boşlukları doldurmuştur denebilir.

Ancak bugün Selçuklu Tarihçiliği daha düzenli ve disiplinli bir hale gelmelidir. İşte yaptığımız bu sempozyum, Selçuklu tarihçiliğinin problemlerini ortaya koyarak, bir başlangıç yapmaktadır. Bundan sonra Selçuklu Tarihçiliğinin problemlerini periyodik olarak her yıl ele almak istiyoruz. Böylece her konu, ayrı ayrı spesifik bir sempozyum konusu olarak ele alınacak problemleri ve çözümleri tartışılmış olacaktır.