Osmanlı tarihinin, siyasi, sosyal ve hukuki hayatının en önemli kaynaklarından birisi şüphesiz ki, Osmanlı şer'iye mahkemelerinde kadılar tarafından tutulmuş olan şer'iye sicilleridir. Şer' iye sicilieri sadece mahkeme tutanaklarını değil, aynı zamanda birçok kamu hizmetini yürüten kadıların verdikleri kararları, tuttukları zabıtları ve yaptıkları yazışmaları da ihtiva eden defterlerdir.

Osmanlı kadısı, merkeze bağlı olarak kazalarda görev yapan ve devletin en yetkili temsilcisi olması hasebiyle, kazanın bütün işlerinden sorumlu devlet görevlisidir. O, mülki amir, hâkim, belediye başkanı, noter, ve askeri temsilci olduğu gibi evlenme-boşanma işleri, narh tespiti, görev mahallinde bulunan vakıfların kontrolü ve diğer hizmetlerin de yürütücüsüdür. İşte bütün bu işleri üstlenen kadı, görev süresi içerisinde görmüş olduğu hukuki davaları bir sicile kaydettiği gibi, kendisine gönderilen her türlü resmi yazıları da defterine kaydederdi. Osmanlı taşra idaresinde önemli bir fonksiyon üstlenen kadıların tutmuş oldukları bu defterler, belge çeşitliliği yönünden oldukça zengin olmaları itibariyle, genel tarih açısından olduğu kadar, hukuk tarihi, iktisat tarihi ve askeri tarih açısından da büyük önemi haizdir. Şer'iye sicilieri incelenmeden, Osmanlı tarihi ve özellikle mahalli tarihlerle ilgili yapılacak bir araştırma çok noksan kalacaktır.

Osmanlı toplumunun bir aynası olan şer'iye sicilieri üzerinde yapılan araştırmalar son yıllarda bir hayli yoğunlaşmıştır. Hemen hemen her konuda yapılan araştırmalarda şer'iye sicilieri başvurulan arşiv malzemeleri arasında başta gelmektedir. Siciller üzerinde yapılan araştırmaların yanı sıra, Türkiye genelindeki sicillerin katalog çalışmaları da önemli bir merhale kat etmiştir. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından yayınlanan Şer' iye Sicilieri I ve Şer'iye Sicilieri II, bu hususta büyük bir eksikliği doldurmuştur. Ayrıca Türkiye'nin çeşitli illerindeki şer'iye sicilleri, bir merkezde toplanmak gayesiyle Ankara Milli kütüphane'ye nakledilmişlerdir. Ancak, bütün bu çalışmalara rağmen, şer'iye sicilieri metinlerinin aynen neşri hususunda şimdiye kadar önemli bir çalışma yapılmamıştır. Bu konuda Halit Ongan'ın özet olarak yayınlamış olduğu Ankara'nın bir ve iki numaralı şer' iye sicilieri haricinde şimdiye kadar yapılmış bir çalışma mevcut değildir. Bu kadar önemli bilgiler ihtiva eden ve bütün alanlarda birinci elden kaynak olarak başvurulan bu sicillerin metin neşirlerinin yapılmayışı bir eksiklik olarak görülmektedir.

Bugün, Konya'nın 151 adet şer'iye sicili olmasına ve bunlar üzerinde çok çeşitli araştırmalar yapılıp, değişik alanlarda yayınlar gerçekleştirilmesine rağmen, şimdiye kadar bu sicillerin hiç birinin metni yayınlanmamıştır. İşte biz, bu eksikliğin doldurulması ve bu yolda çalışacaklara bir öncü alınası düşüncesiyle böyle bir çalışmaya giriştik. Bu çalışmanın bir başlangıç olacağını düşünüyor ve bunu diğerlerinin takip edeceğini umuyoruz.

 10 Numaralı Konya Şer' iye Sicili'nin seçilmesinde özel bir sebep olmamakla birlikte, belki de yazısının nispeten okunaklı ve tarihinin biraz daha erken bir tarih olması etkili olmuştur.

Bu çalışma, 10 Numaralı Konya Şer' iye Sicili metninin transkripsiyonudur. Eser, metin neşri olması hasebiyle, sicil bütünüyle okunmuş ve transkripsiyonu yapılarak, belgeler, defterdeki sıralarına göre verilmiştir. Defterde sonradan konmuş bir sayfa numarası olmakla birlikte, belgelerin orijinal numarası bulunmamaktadır. Ancak, defterden faydalanacaklara kolaylık sağlamak düşüncesi ile, belgeler tarafımızdan numaralandırılarak, bu hususta şöyle bir numaralama sistemine gidilmiştir: Mesela, 110-3. Burada 110 defterin sayfa numarasını, 3 ise belgenin o sayfadaki sırasını göstermektedir. Ayrıca belgelerin konusunu, birkaç kelime ile de olsa özetleyerek, başlık haline getirdik. Bu başlıklar, içindekiler listesini oluşturmuştur. Belgelerin Arapça olan hicri tarihleri de miladi tarihe çevrilmiştir. Çalışmanın sonuna karma bir dizin ilave edildiği gibi sicildeki belgeler konularına ve belge türlerine göre tasnif edilerek, belge numaraları ile birlikte, kitabın sonunda tablo halinde verilmiştir. Böylece herhangi bir konuda araştırma yapacak olanlar, aradıkları konuya en kısa sürede ulaşabileceklerdir.

 Bu çalışmada tabii ki bazı zorluklarla da karşılaşılmıştır. Bunlardan ilki, belki de en önemlisi, şimdiye kadar herhangi bir sicil metninin yayınlanmamış olması ve önümüzde bize numune olabilecek bir örneğin bulunmamasıdır. Bu, nasıl hareket edeceğimiz konusunda bizi oldukça zorlamıştır. Karşılaşılan zorluklardan ikincisi de, defterin bazı bölümlerinin ıslanmadan mütevellit, mürekkebinin dağılması ve yazıların bozulması sebebi ile bu bölümlerin okunmasındaki büyük zorluk olmuştur. Üçüncüsü ise, sicilde, defteri tutan katib tarafından değil de sanki bu işten anlamayan kişiler tarafından yazılmış olduğu intibaını veren bazı belgelerin bozuk ve değişik yazılarının okunuşunda karşılaşılan güçlüktür. Bu belgeler de elden geldiğince okunmaya çalışılmış, bütün gayretlere rağmen okunamayan yerler de olmuştur.

 Metnin transkripsiyonunda, sicildeki bazı belgelerde boş bırakılan yerler (Boş), okunamayan yerler( ... okunmuyor ... ), belgenin aslında olmayan ve tarafımızdan ilave edilen yerler parantez içerisinde ( ) ve okunuşunda şüphe duyduğumuz yerler ise (?) şeklinde gösterilmiştir. Ayrıca katipler tarafından sehven iki kere yazılmış kelimelerin bir tanesi okunmuş, üzeri karalanmış kelimeler ise okunamamıştır.

Çalışmamızın Girişinde 10 Numaralı Konya Şer'iye Sicili'nde bulunan 1168 adet belge, konularına ve belge türlerine göre tasnif edilerek, bunlar hakkında kısa bilgiler verilmiştir.

 Bu çalışmanın kusursuz bir çalışına olduğu iddiasında bulunmadığımız gibi, yanlış okumalar ve yazım hatalarının da olabileceğinin idrakindeyiz. Ancak böyle bir çalışmanın ilk olması ve peşinden daha kusursuz ve hatasız çalışmaları getireceği, araştırmacılara, bilhassa Osmanlıca belgeleri okuyamayanlara, faydalı olacağı düşüncesi ile çalışmanın hedefine ulaşacağı inancındayız.

 Bu çalışmada kendilerine teşekkür etmem gereken o kadar çok insan var ki burada hepsini saymam mümkün değil. Ancak isimlerini zikredemeden geçemeyeceğim insanlar da var. Burada kendisini rahmetle andığım muhterem hocam Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ'ün bizim üzerimizde çok büyük emeği olduğunu ifade etmek zorundayım. Araştırma Görevliliği'ne ilk başladığımız sıralarda bizim elimizden tutarak Mevlana Müzesi'ne götürüp, şer'iye sicilieri ile ilk kez tanışmamıza vesile olduğu için kendisine çok müteşekkiriz. Bu sicili onun sayesinde yayınlama imkânına kavuşmuş olduğumuzu söylersek, abartmış olmayız.

Öğrencilik yıllarından bu güne kadar her zaman değerli yardımlarını esirgemeyen, bu çalışmamız esnasında da okunamayan kelimelerin okunmasına yardımcı olan bölüm başkanımız muhterem hocam  Prof. Dr. Mikail BA YRAM'a;  Sayın hocam Prof. Dr. Bayram ÜREKLİ'ye; her zaman kıymetli fikirlerinden istifade ettiğim değerli meslektaşım ve arkadaşım Yard. Doç. Dr. Alaaddin AKÖZ'e; Arapça belgelerin kontrolünde büyük yardımlarını gördüğüm Yard. Doç. Dr. Pikret ARSLAN'a; ayrıca bu kitabın basılmasına karar veren S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yönetim kurulu üyeleri ile Enstitü Müdürü Doç.Dr. Yakup KARASOY'a teşekkürü bir borç bilirim.